“Η μουσική πολλών μη Δυτικών λαών δεν συμμορφώνεται με τις μαθηματικές αναλογίες που περιέγραψε ο αρχαίους φιλόσοφος.”
… «Ένα σημαντικό μέρος της σημερινής μουσικής ποπ προσπαθεί να παντρέψει τη Δυτική αρμονία με τοπικές μελωδίες της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και άλλων περιοχών του κόσμου. Αυτό μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο επιτυχές, υπάρχει όμως το πρόβλημα ότι οι νότες μπορεί να ακούγονται δυσαρμονικές αν παιχτούν με Δυτικά όργανα»…
Το άρθρο μιλάει για αρμονία και δυσαρμονία, όπως την προσλαμβάνουν διάφοροι ακροατές και όπως την ορίζει ο Πυθαγόρας.
Μα είναι βέβαιο ότι ο Πυθαγόρας μίλησε για αρμονία, με τη σημασία που έχει σήμερα ο όρος; Για τους αρχαίους αρμονία σήμαινε κούρδισμα, και κατ’ επέκταση τρόπος (=δρόμος, χονδρικά). Λυδιστί αρμονία = λύδιος τρόπος. Σήμερα η αρμονία δηλώνει τη συνήχηση ταυτόχρονων φθόγγων. Είχαν οι αρχαίοι αναπτύξει την επιστήμη των συνηχήσεων; Μου φαίνεται λίγο παράξενο. Από την άλλη βέβαια, παράξενο μου φαίνεται και να μπερδεύει τόσο βασικές έννοιες η αρχική πηγή του άρθρου (το οποίο αναφέρεται σε σοβαρές μελέτες που έγιναν, δεν είναι κουτσομπολίστικο). Γι’ αυτό και γράφω όλα τα παραπάνω ως απορία, όχι ως διόρθωση.
Επίσης:
Το δεύτερο σημαντικό εύρημα είναι ότι οι μαθηματικές σχέσεις του Πυθαγόρα απουσιάζουν από τον ήχο ορισμένων μουσικών οργάνων που παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα στη δύση, κυρίως κρουστά με σαφές τονικό ύψος, όπως το γκονγκ και κάποιες καμπάνες και ξυλόφωνα.
Τυπογρ. αντί για το ακριβώς αντίθετο, «ασαφές».
Και εδώ: Timbral effects on consonance disentangle psychoacoustic mechanisms and suggest perceptual origins for musical scales | Nature Communications
η κυρίως δημοσίευση όπου μπορεί κανείς να εντρυφήσει στη μεθοδολογία της μελέτης. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη.
Λοιπόν, το διάβασα μονορούφι. Δεν θα τολμήσω να κάνω περίληψη ή συμπεράσματα γιατί χρειάζεται πλήρη και λεπτομερή κατανόηση. Έχει όμως μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί εξερευνεί με πλήρη μεθοδικότητα την έννοια της “συμφωνίας” και “διαφωνίας”, τί είναι εν τέλει “ευχάριστο” στο αυτί μας. Και το εξερευνεί με ποικίλους τρόπους, συγκρίνοντας διαστήματα και συγχορδίες, όργανα με διαφορετικό ηχόχρωμα (αρμονικές), καθώς και τεχνητούς ήχους με διάφορες επεμβάσεις στην σειρά των αρμονικών τους.
Στα δυτικά αυτιά επιβεβαιώνεται το σύστημα που χρησιμοποιούμε στην “Δύση” (τόσο στα πλαίσια του συγκερασμένου όσο και του ασυγκέραστου), αλλά όταν κάνει τα ίδια πειράματα σε μια διαφορετική παράδοση, αυτή της Νότιας Κορέας, βρίσκει διαφορετικά αποτελέσματα. Ακούγοντας τον ήχο του Κορεάτικου οργάνου, αναγνώρισα τους θεμέλιους φθόγγους αλλά με “ξεκούρδιστες” αρμονικές.
Και όμως, “σαφές” εννοεί. Αν ακούσεις το βίντεο θα καταλάβεις.
Αναμενόμενο δεν είναι; Ο καθένας όπως μάθει. Θα ήταν περίεργο κάποιες παραδόσεις να χρησιμοποιούν διαστήματα που ακούγονται σε όλους φάλτσα και παρά ταύτα να συνεχίζουν!!
(Εντωμεταξύ, όποιος ασχοληθεί πολύ να εξοικειωθεί με ήχους που αρχικά του φαίνονται φάλτσοι αλλά είναι αποδεκτοί σε άλλες κουλτούρες, κινδυνεύει στο τέλος να χάσει ολωσδιόλου την αίσθηση του φάλτσου…)
Όχι ακριβώς αναμενόμενο, γιατί έχει μια βάση η λογική του Πυθαγόρα με τις απλές αναλογίες (ακόμα κι αν δεν ισχύουν επακριβώς), καθώς και με την συμμετρία που παράγει το διάστημα 5ης καθαρής (κλίμακα με δύο όμοια 4χορδα, κύκλος των 5ων).
Θέλω να ξαναδιαβάσω ένα επιστημονικό βιβλίο που αποδεικνύει ότι αυτό το μοντέλο στηρίζεται σε κοινωνικά κριτήρια και όχι φυσικά/βιολογικά. Δεν το είχα κατανοήσει απόλυτα την πρώτη φορά.
